Vanuit het hart van het veld

Het beleid rond lotgenotenwerking

dreigt zijn doel voorbij te schieten

Opiniestuk Franky D'hauwer

In de commissievergadering voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin, Armoedebestrijding en Gelijke Kansen van het Vlaamse parlement van 13 mei 2025 erkende de minister het belang van lotgenotencontact voor slachtoffers van seksueel geweld. Toch roept de huidige beleidsaanpak enige bezorgdheid op. Slechts vier geselecteerde organisaties ontvangen tijdelijk projectsubsidies. Andere initiatieven, zoals o.a. onze eigen organisatie SAMEN overLEVEN en vermoedelijk nog meerdere geëngageerde initiatieven, vallen uit de boot.

Waarom slechts deze vier initiatieven in aanmerking kwamen voor subsidies?

"Het antwoord van de minister verduidelijkte dat deze vier lotgenotenverenigingen voor 2021 geselecteerd werden voor financiering in de periode van 1 augustus 2021 tot 31 december 2024. Deze middelen waren bedoeld voor de praktische organisatie van lotgenotencontacten en de ontwikkeling van een duurzaam en laagdrempelig aanbod. In 2025 ontvingen zij een overbruggingsfinanciering.

De minister benadrukte het belang van duurzaamheid, het tegengaan van versnippering en de stimulering van samenwerking met het CAW. De concrete invulling hiervan is echter blijkbaar nog niet vastgelegd en vereist een gezamenlijke verkenning door de betrokken organisaties, de CAW's en de CAW Groep.

"Is dit het resultaat sinds 2021? Nog geen definitief beleidskader en werken met overbruggingskredieten? Is het onbegrijpelijk dat ik mij hierover enkele vragen stel?"

Met wortels in de MRK is SAMEN overLEVEN een zelfstandige organisatie geworden, gedreven door de wens om alle slachtoffers van seksueel geweld te ondersteunen.

Dankzij onze unieke achtergrond hebben we lotgenoten in heel Vlaanderen. Zij rekenen op onze ondersteuning in een omgeving die hen vertrouwd is en waar de kracht van herkenning, vertrouwen en gedeelde ervaring, de essentie van lotgenotenwerking, onmiddellijk voelbaar is. Het is belangrijk voor hen om direct bij ons terecht te kunnen, zonder tussenkomst van andere organisaties of hulpverleners.

De minister schuift de CAW's naar voren als structurele partner. Maar CAW's kreunen al onder druk. Ze kunnen de vraag naar psychologische en maatschappelijke ondersteuning amper aan. Om dan ook de kwetsbare werking van lotgenotencontacten te 'absorberen', lijkt weinig realistisch. Dit getuigt van een gebrek aan voeling met de noden op het terrein. Lotgenotenwerkingen zijn geen extraatje dat men zomaar kan 'integreren' in reguliere hulpverlening. Ze zijn een unieke vorm van ondersteuning, ontstaan uit kwetsbaarheid én kracht, gedragen door ervaringsdeskundigen.

Willen we écht duurzaam beleid voeren rond herstel na seksueel geweld, dan moet er ruimte zijn voor diversiteit, kleinschaligheid en betrokkenheid van onderuit. Geen uniformering, maar ondersteuning op maat.

Kritische beschouwing bij het antwoord van de minister

Vanuit de werking van SAMEN overLEVEN en in naam van vele andere initiatieven die zich momenteel niet gehoord voelen, willen we wijzen op enkele belangrijke tekortkomingen in het antwoord van de minister:

Beperkt subsidiekader: Waarom tot op heden slechts vier organisaties in aanmerking kwamen voor subsidiëring blijft onduidelijk. Andere relevante werkingen, zoals SAMEN overLEVEN, worden niet betrokken en zijn zonder enige vorm van ondersteuning.

Geen duurzame oplossing: De financiering voor onze zusterorganisaties is tijdelijk en slechts met één jaar verlengd. Het is hoogst onzeker wat er daarna volgt, wat het voortbestaan van deze al bewezen waardevolle initiatieven bedreigt.

Overbelasting CAW's: De CAW's kampen al met personeelstekorten en wachtlijsten. Hen extra belasten met de uitbouw van lotgenotenwerkingen is onverantwoord zonder bijkomende middelen of expertise.

Oogkleppen voor de kracht van lotgenotenwerking: Het unieke karakter van lotgenotencontact, gebaseerd op gedeelde ervaring, vertrouwen en gelijkwaardigheid, wordt onvoldoende erkend. Er is een fundamenteel verschil tussen professionele hulpverlening en lotgenotenwerking. Beide zijn nodig, maar niet uitwisselbaar.

Verlies van vertrouwde omkadering: In ons geval zijn lotgenoten verspreid over heel Vlaanderen. Ze hebben bewust gekozen voor SAMEN overLEVEN, vaak na een jarenlang traject van opbouw van vertrouwen binnen de MRK. Een doorverwijzing naar andere actoren is voor velen geen optie.

BELEIDSVOORSTELLEN

Voor een duurzame en inclusieve ondersteuning van lotgenotencontact 

Transparante subsidiëring: Maak het selectieproces voor subsidiëring van lotgenotenwerkingen publiek, met duidelijke criteria en ruimte voor nieuwe en ook kleinere initiatieven. 

Erken het unieke karakter van lotgenotenwerking: Lotgenotencontact is geen therapeutische module, maar een veilig en gedeeld ervaringsklimaat. Beleid moet deze eigenheid erkennen en versterken. 

Structurele en gedifferentieerde ondersteuning: Voorzie zowel projectmatige als structurele ondersteuning, afgestemd op de werking (online/fysiek, lokaal/Vlaams, thematisch algemeen of specifiek). 

Verhoogde samenwerking met CAW's mits gelijkwaardigheid: Samenwerking met CAW's kan waardevol zijn, maar mag de werking van lotgenotengroepen niet opslorpen of afhankelijk maken. Er moet sprake zijn van gelijkwaardige partnerschap.

Garandeer regionale spreiding zonder dwingende centralisering: Ondersteun initiatieven waar ze ontstaan, ook als die niet perfect in een centraal beleidsmodel passen. Diversiteit is een kracht.

Franky D'hauwer

TERUG